به عنوان نمادی برای شهر تهران است که در سال ۱۳۵۰ هجری شمسی و بر اساس طرحی از مهندس حسین امانت و بعد از ۲۸ ماه کار با نام برج شهیاد آریا مهر، به دستور فرح پهلوی برای یادبود جشن های ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی ایران در میانه میدانی به نام میدان شهیاد (آزادی) طراحی و ساخته شد. این برج در تاریخ ۲۴ دی ماه ۱۳۵۰ با نام برج شهیاد به بهره برداری رسید. در روز افتتاح برج این میدان، برای نخستین بار منشور کوروش کبیر که نخستین نوشتار حقوق بشری جهان است، در این مکان پرده برداری شد. این برج پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ به برج آزادی تغییر نام داد.
طرح بنای برج آزادی برداشتی از معماری دوره های هخامنشیان، ساسانیان، اسلامی و نوین ایران است و استخوان بندی اصلی بنا از بتن مسلح بوده و در ساخت آن از مصالح ایرانی استفاده شده است. به عنوان نمونه سنگ های مرمر معادن جوشقان اصفهان در نمای برج، سنگ های گرانیت معادن مروارید کردستان در کف سالن ها و سنگ های گرانیت معادن هندان در درب های ورودی و خروجی بنا به کار رفته است.
مساحت زیر بنای این میدان، حدود ۷۸ هزار متر مربع است و بنای آن به صورت دروازه ای به ارتفاع حدود ۴۵ متر ساخته شده است که پنج متر آن داخل زمین فرو رفته است. طاق آن از زمین، ۲۳ متر فاصله دارد و دارای هشت بخش مجزا است. عرض پایه این بنا ۶۶ متر است و ساختن آن ۳۰ ماه زمان برده است. در محوطه میدان، ۶۵۰۰۰ مترمربع، به صورتی زیبا باغچه بندی و گل کاری شده است. در ساختمان آن ۲۵۰۰۰ قطعه سنگ به کار رفته و ۹۰۰ تن آهن مصرف شده است. این بنای ۳ طبقه، دارای ۴ آسانسور و ۲ راه پله و ۲۸۶ پلکان است.
مجموعه فرهنگی آزادی، متشکل از چند بخش در طبقه تحتانی برج آزادی قرار دارد و شامل موزه، کتابخانه، واحد سمعی و بصری، سالن نمایشگاه، سالن اجتماعات، سالن برگزاری کنسرت و کنفرانس است. مجموعه فرهنگی با ۵۰۰۰ مترمربع در بر گیرنده برج اصلی نیز هست. کتابخانه مجموعه، با مساحتی حدود ۲۷۱۵ مترمربع و بیش از ۵۰۰۰۰ جلد کتاب، بسیار مجهز است و کتابخانه محققان و مؤلفان نیز، با مساحت ۲۴۳ مترمربع، مکانی است که از طریق ۳۰ دستگاه کامپیوتر به شبکه‌های اطلاع رسانی داخلی و خارجی متصل است. یکی از ویژگی‌های موزه این بنا وجود تکه سنگی از کره ماه است که ریچارد نیکسون، رئیس جمهور سابق امریکا، در سفر به ایران به این موزه اهدا کرده است.
مجموعه فرهنگی هنری برج آزادی با دارا بودن قابلیت ها، امکانات و فعالیت های فرهنگی و هنری همه روزه به غیر از شنبه ها میزبان بازدید کنندگان داخلی و خارجی می باشد. برای آگاهی از شرایط بازدید می توانید به سایت مجموعه و یا اطلاعات سمت چپ سایت مراجعه فرمایید.
